Psorijaza – epidemiologija i etiologija
Psorijaza je inflamatorno, sistemsko oboljenje, koje se manifestuje crvenilom prekrivenim svetlo srebrnim ljuskama. Opis ovog uplanog oboljenja datira još iz vremena antike – otac medicine, Hipokrat ga je prvi opisao. Uprkos konstantom razvoju medicine, još uvek se ne može sa sigurnošću govoriti o preciznim uzrocima psorijaze.
Dometi nauke su se sveli na efikasniju terapiju, koja još uvek samo zalečuje ovu hroničnu bolest, najčešće je držeći u fazi mirovanja.
Etiologija psorijaze
Uzroci psorijaze nisu potpuno poznati. Preciznije rečeno, smatra se da u njenom nastanku učestvuje više različitih faktora i da je sama etiologija složena. Potencijalni uzročnici psorijaze mogu biti: imunološki, genetski, traume kože, opekotine, infekcija beta-hemolitičkim streptokokom, različite vrste lekova, stres itd. Smatra se da neki od pomenutih faktora ili kombinacija više njih mogu isprovocirati njen nastanak. Reč je o neizlečivoj bolesti.
Epidemiologija psorijaze
Procenjuje se da oko 2% svetskog stanovništva boluje od psorijaze. Podjednako su pogođena oba pola. Najveća stopa obolelih je među žiteljima Skandinavskog poluostrva i Farskih ostrva, dok se najmanji broj obolelih beleži među Inuitima i Indijancima. Iako može nastati u bilo kojoj životnoj dobi, statistika beleži da se najčešće javlja do 25. godine života, ali i tokom šeste decenije.
Procenjuje se da u Srbiji ovom bolešću pogođeno oko 150.000 ljudi. Najveći broj ima plak psorijazu.
Dijagnostifikovanje psorijaze
Reč je o oboljenju kože koje se lako dijagnostifikuje. Zbog karakterističnih promena na koži u većini slučajeva je dovoljan pregled dermatologa. Ređe se uzima uzorak (biopsija) koji se šalje na histopatološki pregled. Ipak postoje kožna oboljenja koja mogu dati slične manifestacije te je neophodno konsultovanje stručnjaka. Sličnu kliničku sliku najčešće mogu dati: kontaktni i seboreični dermatitis, kandidoza, mycosis fungoides, ekcem itd.
Psorijazu karakteriše jasna i uočljiva ograničenost kožnih promena, suve srebrnobele ljuske nalik ribljim krljuštima, dok sa njihovim otpadanjem koža biva prekrivena kapljicama krvi.
Simptomi psorijaze
Regije na kojima se psorijaza najčešće javlja su: koža kolena, laktova, kosmati i potiljačni deo glave, leđa, ruke, stopala. Bolest može zahvatiti nokte, kožu stomaka, perianalno područje, genitalije itd. Različite površine mogu biti zahvaćene – mali delovi, pa sve do preko 90% kože (psorijatična eritroderma). Promene mogu biti praćenje svrabom i peckanjem, ređe bolovima (što je karakteristično za teže oblike). Tok bolesti je nepredvidiv, posebno ukoliko se ne leči.
Svaki treći oboleli razvije psorijatični artritis, koji zahvata i zglobove.
Psorijaza je i društveno oboljenje
Vidljive promene na koži u kombinaciji sa neinformisanim stanovništvom dovode do toga da psorijatični pacijenti bivaju stigmatizovani. Iako je reč o nezaraznom oboljenju, koje se ne može preneti nijednom vrstom kontakta oboleli neretko bivaju „žrtve“ predrasuda i neznanja. To je i razlog zbog kog svaki četvrti oboleli stekne neki oblik depresije koji se javlja kao posledica društvenog pritiska kojem je izložen. Statistika je poražavajuća i ukazuje da 10% od ukupnog broja psorijatičnih pacijenata pokuša samoubistvo.
Društvena izolovanost, kao posledica zabluda, pored dermatološkog izaziva i mentalne probleme koji započinju: povlačenjem, osećanjem niže vrednosti, gubitkom samopouzdanja, nesigurnošću i depresijom. Nešto manje od polovine obolelih ima neku vrstu seksualne disfunkcije.
Lečenje psorijaze je individualno. Savremena terapija uglavnom daje dobre rezultate i bolest se drži pod kontrolom.
